Για μια παιδαγωγική της κριτικής πράξης
και της δεοντολογίας της
Το εργαστήριο απευθύνεται σε φοιτητές και αποφοίτους θεατρολογίας που θέλουν να συνεισφέρουν στην αναζωογόνηση του πεδίου, καλλιτέχνες παντώς είδους που θεωρούν ότι η ιδιότητά τους δεν τους αποκλείει από την κριτική πράξη, κριτικούς που θέλουν να απο-μορφωθούν και να βγουν από τη μοναξιά τους, πολιτιστικούς ρεπόρτερ που πιστεύουν ότι αξίζουν κάτι καλύτερο απ’ το να κάνουν κόπι-πέιστ, ανθρώπους που πηγαίνουν θέατρο και χορό και θέλουν να δοκιμαστούν στο είδος... Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κοινότητα κριτικών με την ίδια οπτική για τον ρόλο της κριτικής, με την ίδια δεοντολογία, πάντως όχι με ίδιες ευαισθησίες και οπτικές.
Η θεατρική κριτική είναι απαραίτητος συνοδοιπόρος και συνομιλητής της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ωστόσο, δεν φαίνεται να πληροί πλέον τον ρόλο της, παρά την φημολογούμενη πληθώρα γραφίδων. Αυτό είναι κάτι που ζημιώνει σίγουρα τους δημιουργούς, αλλά και το εντελώς αποπροσανατολισμένο πια κοινό. Οι έριδες που κατά καιρούς ξεσπούν ανάμεσα σε καλλιτέχνες και κριτικούς, πέρα από την κουτσομπολίστικη ανάγνωσή τους, μαρτυρούν μια βαθιά εκατέρωθεν δυσφορία. Κριτικοί και πολιτιστικοί ρεπόρτερ ασφυκτιούν από τις επιβολές των γραφείων επικοινωνίας που ελάχιστο περιθώριο αυτονομίας και ελευθερίας αφήνουν.
Εδώ και εδώ, δύο δικά μου κείμενα, ως προσπάθεια περιγραφής του προβλήματος.
Η σημερινή συγκυρία εντείνει την κρίση και βαθαίνει τις παθογένειες. Η απουσία κριτικού λόγου επί των πολιτιστικών πολιτικών, η κριτική που περιορίζεται στην αναπαραγωγή των δελτίων τύπου, με ανύπαρκτη σχεδόν περιέργεια και επιθυμία, με ελλειπή ελευθερία λόγου, έγινε ολοφάνερη σε αυτήν την περίοδο όπου οι θεατρικοί χώροι, λόγω πανδημίας, παραμένουν κλειστοί.
Εάν όμως «η κρίση είναι ευκαιρία», ας είναι ευκαιρία για ανασύνταξη!
Αφού κριτικοί δεν υπάρχουν, ας τους δημιουργήσουμε!
Το εργαστήριο αυτό επιθυμεί να διερευνήσει μια κριτική που δεν θα καλύπτει πρωτίστως την επικαιρότητα αλλά το κενό που αφήνει η παράσταση. Που θα αναζητά μια γλώσσα ισάξια της παράστασης για να αποτυπώσει τη σχέση της με τον κόσμο, και ει δυνατόν θα συνεχίζει τον διάλογο πέρα από τη σκηνή.
Η μέθοδος είναι βιωματική και αποτελείται από τρία στάδια:
- Η ομάδα βλέπει μια παράσταση (βιντεοσκοπημένη ή live streaming αρχικά και ζωντανά όταν ανοίξουν ξανά τα θέατρα)
- Η ομάδα αναλύει συλλογικά τις κριτικές που έχουν γραφτεί για την παράσταση. Κάνοντας κριτική της κριτικής αναζητά τον στόχο του γράφοντος, παρατηρεί τι λέει και τι δεν λέει, πώς το λέει, τι μένει από αυτό που λέει… Η διεργασία αυτή θα λειτουργήσει ως παρατηρητήριο της υπάρχουσας κριτικής και των μηχανισμών της. Θα δομήσει επίσης τη δεοντολογία της ομάδας.
- Ο κάθε συμμετέχον γράφει μια δική του κριτική για την παράσταση. Η κάθε κριτική αναλύεται από την ομάδα.
Αποτυπώσεις εργαστηρίων
Τα εργαστήρια αποτυπώνονται, ώστε να καλύπτεται σιγά-σιγά το κενό της έρευνας και του αναστοχασμού της κριτικής πράξης.