Αναστοχασμός επαγγελματικών πρακτικών με τη μέθοδο αυτομόρφωσης του θεάτρου-φόρουμ
Προς τη δημιουργία νέων δυναμικών
Με διοικητικά στελέχη επιχειρήσεων και πρώην ασθενείς. Παρίσι, 2013.
Τα εργαστήρια απευθύνονται σε ομάδες τις οποίες συνδέει ένα κοινό επάγγελμα ή εργασιακός χώρος
Απαντούν στην ανάγκη της δια βίου μάθησης και αναστοχασμού των προβληματικών καταστάσεων που βιώνονται στη δουλειά
Τα εργασιακά δικαιώματα συρρικνώνονται, η δυσφορία μεγαλώνει, και πλέον δεν μιλάμε μόνο για τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ανεργίας, αλλά γι’ αυτές της εργασίας… Πώς μπορούμε να δράσουμε στο πεδίο ώστε να καταπολεμήσουμε την αίσθηση αδυναμίας;
Ένα πρώτο βήμα είναι να πάρουμε απόσταση, να ξεχωρίσουμε αιτίες και συνέπειες, να αναλύσουμε συστημικά τον εργασιακό μας χώρο, να εξετάσουμε ποια είναι η θέση μας σε αυτόν, να ξανακάνουμε λόγο για κοινά και ανταγωνιστικά συμφέροντα.
Δεν χρειάζεται κάποιος «ειδικός» να υποδείξει λύσεις, κι ακόμα λιγότερο την ανάγνωση του προβλήματος. Πραγματικοί ειδικοί μιας κατάστασης είναι εκείνοι που τη βιώνουν.
Στα εργαστήριά μας, οι συμμετέχοντες/-ουσες αφηγούνται τις προβληματικές καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν στον εργασιακό τους χώρο. Με εργαλείο τη βιωματική μέθοδο του θεάτρου-φόρουμ, τις δραματοποιούν, τις αναλύουν και αναζητούν συλλογικά διεξόδους.
Η ομάδα αυτομορφώνεται. Καταπολεμά την αίσθηση ματαιότητας και μοναξιάς, δομεί συλλογική ευφυΐα, αποδομεί την ιδέα της ατομικής ευθύνης, πειραματίζεται με λύσεις και διεξόδους μπαίνοντας σε μια δυναμική δράσης.
Η μέθοδος του θεάτρου-φόρουμ
Στα εργαστήρια θεάτρου-φόρουμ που οργανώνουμε, οι συμμετέχοντες/-ουσες αποφασίζουν ποιες καταστάσεις θα δραματοποιήσουν και θα επαναδιαπραγματευτούν. Μοιράζουν μεταξύ τους τους ρόλους, παίζουν τις ιστορίες τους μπροστά στην υπόλοιπη ομάδα, αναζητούν συλλογικά εναλλακτικές και διεξόδους, πειραματίζονται παίζοντας.
Το θέατρο-φόρουμ γίνεται μέθοδος αυτομόρφωσης.
Ο ρόλος αποστασιοποιεί, και η απόσταση επιτρέπει το κριτικό βλέμμα. Ανταλλάσσοντας ιστορίες και αλλάζοντας ρόλους, οι συμμετέχοντες ανακαλύπτουν και υιοθετούν διαφορετικές οπτικές γωνίες, διακρίνουν τα σημεία στα οποία οι δυσκολίες αποκρυσταλλώνονται, ξετυλίγουν τις διαφορετικές συνέπειες, τις συζητούν ανοιχτά, διατυπώνουν προτάσεις για δράση και αλλαγή.
Ο ρόλος είναι βίωμα, τα όσα παίζονται κατά τη διάρκεια του θεάτρου-φόρουμ είναι πραγματικά, οι συνέπειές τους όμως δεν είναι! Στο θέατρο-φόρουμ δοκιμάζουμε, πειραματιζόμαστε, ρισκάρουμε, χωρίς να υποστούμε στ’ αλήθεια τις συνέπειες.
Πώς εκτυλίσσονται τα εργαστήρια;
Οι συμμετέχοντες προτείνουν οι ίδιοι τα ζητήματα που θα δραματοποιηθούν.
Κάθε εργαστήριο ξεκινά με ομαδικά και συνεργατικά παιχνίδια: κάνουμε γνωριμία παίζοντας, βάζουμε σε λειτουργία το σώμα, τις αισθήσεις, τα συναισθήματά μας, αρχίζουμε να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον.
Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες ομάδες 3 ή 4 ατόμων. Κάθε υποομάδα ανταλλάσσει βιώματα και εμπειρίες σχετικά με το ζήτημα που αρχικά έχει τεθεί. Το υλικό αυτό στη συνέχεια δραματοποιείται και γίνεται μια σύντομη θεατρική σκηνή η οποία εκθέτει ένα πρόβλημα, μια σύγκρουση.
Κάθε σκηνή παίζεται μπροστά στην υπόλοιπη ομάδα. Τότε αρχίζει το φόρουμ.
Όποιος το επιθυμεί, παίρνει τη θέση του ρόλου που θεωρεί ότι μπορεί να αλλάξει την κατάσταση και δείχνει την εναλλακτική έκβασή της. Η μετατόπιση ενός ρόλου μετατοπίζει και τους άλλους ρόλους. Η ομάδα παίζει όσο το δυνατόν περισσότερες εναλλακτικές ακολουθούμενες από τις συνέπειές τους.
Ένας απολογισμός σε πρώτο πρόσωπο κλείνει κάθε εργαστήριο: Τι κατάλαβα; Τι έμαθα; Τι προτείνω;
Στο τέλος της πορείας, η ομάδα μπορεί αν θέλει να οργανώσει ένα δημόσιο θέατρο-φόρουμ, ανοιχτό σε ευρύτερο κοινό, με βάση τις ιστορίες που θα έχουν δουλευτεί στα εργαστήρια.
παρουσία της Annick Girardin, τέως υπουργού Δημοσίου Τομέα Γαλλίας.
Εθνικό Κέντρο Δια Bίου Μάθησης (CNFPT), Τours, 2015.
ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Η ανάγκη των εκπαιδευτικών για έναν χώρο όπου θα μπορέσουν να συζητήσουν ελεύθερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο σχολείο είναι έντονη. Πόσο μάλλον που καλούνται να ανταπεξέλθουν στις κοινωνικές αλλαγές αυτοσχεδιάζοντας, χωρίς κρατική μέριμνα για μετεκπαίδευση, συχνά δε μέσα σε κλίμα απαξίωσης…
Η υγειονομική κρίση και οι πολλαπλές της συνέπειες, η γραφειοκρατικοποίηση, η συμπίεση του ποιοτικού χρόνου λόγω της εντατικοποίησης των προγραμμάτων, η επαφή με τους γονείς και ο χειρισμός των απαιτήσεών τους, η σχέση με τους συναδέλφους και την ιεραρχία είναι ζητήματα που επανέρχονται στις συζητήσεις τους.
Στα εργαστήριά μας, δάσκαλοι και καθηγητές συναντιούνται και για πρώτη φορά συνεργάζονται. Το να βρεθούν μαζί οι δυο βαθμίδες (όπως μαζί βρίσκονται στη σχολική διαδρομή των παιδιών) βοηθάει στην ανάλυση του σχολικού θεσμού ως συνεκτικό όλο, άρα και των προβλημάτων σαν μια μετακυλιόμενη συνέχεια.